Sözleşme Nedir?
Sözleşme, en kısa tanımıyla hukuki sonuçları olan anlaşmalardır. Bir belgenin sözleşme olarak kabul edilebilmesi için, en az iki kişi tarafından imzalanması gerekmektedir.
Eğer bir belge tek kişi tarafından imzalanırsa bu, sözleşme olarak kabul edilmez. Sözleşmeler, iki tarafın çıkarlarını koruyan anlaşmalardır. Sözleşmelerde beyan edilen şartların yerine getirilmemesi, hukuki yaptırımlar doğurur.
Örnek bir sözleşme görmek için tıklayınız.
Aradığınız sözleşme örneği adını biliyorsanız buradan arama yapabilirsiniz. Arşivimizde aramak için tıklayınız.
Çeşitleri ve Türleri Nelerdir?
Sözleşmeler, birçok konu hakkında hazırlanmaktadır. Bu konular, sözleşmelerin türlerini oluşturmaktadır. Günümüzde en çok kullanılan sözleşme türleri birkaç ana başlıkta toplanır.
Buna göre,
– Mülkiyet hakkını geçirme amacı taşıyan sözleşmeler
– Kullandırma amacı taşıyan sözleşmeler
– İş sözleşmeleri
– Kanunlarda düzenlenmemiş sözleşmeler, sözleşme türlerini oluşturmaktadır.
Bu sözleşme türlerinin altında bazı alt başlıklar yer almaktadır.
– Mülkiyet Hakkını Geçirme amacıyla düzenlenen sözleşmeler, genellikle satışlarda uygulanmaktadır.
Satış sözleşmesi, bu başlık altında incelenen en yaygın türdür. Her türlü satışlar, her iki tarafın da haklarını koruyabilmek adına sözleşmeyle güvenceye alınır. Satış sözleşmeleri başlığında, günümüzdeki online alışverişleri kapsayan mesafeli satış sözleşmesi de yer almaktadır.
Mülkiyet hakkını kapsayan sözleşmeler arasında bağışlama ve trampa yani takas sözleşmeleri bulunmaktadır. Bu belgeler, malların değiş tokuş edilmesi veya bağışlanması halinde hazırlanır.
– Kullandırma amacını taşıyan sözleşme türleri içinde en yaygın olan kira kontratlarıdır. Gayrimenkul kiralama ile beraber leasing olarak adlandırılan finansal kiralamalar da bu başlıkta değerlendirilir.
Bu başlık altında ariyet sözleşmesi ve karz sözleşmesi de yer almaktadır. Bunlar bazı malların veya tüketim ürünlerinin ödünç verilmesini içeren bir konuya sahiptir.
– İş sözleşmeleri, çalışanların ve iş verenlerin haklarını koruma amacı taşır. Bunlar hizmet, eser, vekalet, emanet, teminat sözleşmesi olarak sınıflandırılır. Söz konusu sözleşmeler bazı işlerin yapılmasını, karşılığında ödenecek ücreti ve teslim zamanını güvenceye alır.
– Kanunlarda düzenlenmemiş sözleşmeler ise, kendilerine ait özellikleri olan sözleşmelerdir. Her biri farklı içerikler taşır. Bunlar iki ana başlıkta incelenir.
Ana başlıklar, karma ve bileşik sözleşme türleri ve yeni sözleşme türleridir. Bunların altında garanti, kredi, pazarlama imtiyazı, alacakların satışı gibi sözleşmeler yer almaktadır.
Sözleşme Nasıl Yapılır/ Hazırlanır?
Sözleşmeler tek tarafla yapılamaz. Tek tarafının beyanını içeren bir belge “Taahhüt” olarak adlandırılır. Sözleşmelerin yapılabilmesi için birden fazla taraf bulunmalıdır.
Bazen ikiden fazla taraf, sözleşmelerde beyanda bulunur. Bu belgeler bir tarafın sunduğu bir teklifi, diğer tarafın kabul etmesine dayalıdır. Bunlar resmi belgelerdir. Ve imzalanması halinde hukuki sorumluluk doğurur.
Bir sözleşme hazırlanırken biçim yönünden keskin kurallar yoktur. Fakat yasaların ön gördüğü bazı düzenlemelere uygun yapılması gerekir. Yasalara aykırı konular hakkında sözleşmeler hazırlanamaz. Bu belgeler, kişilerin özgür iradesiyle verdiği beyanı içerir.
Hazırlanacak olan sözleşmede öncelikle yapılan işin açıkça tanımlanması gerekir. Bu işin hangi şartlarda, ne şekilde yapılacağı detaylıca belirtilmelidir. Ardından tarafların isimleri, unvanları, adres ve iletişim bilgileri sözleşmeye eklenir.
Bir sözleşmeyi oluşturan koşullar, belgede belirtilmelidir. Ödemelerin nasıl yapılacağı, hangi miktarlarda ödeneceği beyan edilir. Bunlar kısa cümlelerle, net biçimde anlatılır.
Anlam karmaşasına ve yanlış anlaşılmaya neden olacak cümleler kullanılmamalıdır. Hükümler arasında çelişki olması, sözleşmenin geçersiz kılınmasına sebeptir. Akıl ve mantığın dışına çıkılan şartlar, sözleşmede yer alamaz.
Hazırlanan sözleşmelerde ekler ve şartname bölümleri yer almalıdır. Bu bölümlerde söz konusu işin teknik detayları anlatılır. Ve özel koşulları belirtilir.
Bir iş amacıyla belge imzalanıyor ise, bu işten tam olarak neyin hedeflendiği açıklanır. Yapılan belirlemelerin ardından sözleşmenin taraflarca imzalanmasına geçilir. Sözleşmede kullanılan imzaların, ıslak imza olması şarttır.
Toplumsal Sözleşme Nedir?
Toplumsal sözleşme, toplumun kurallarını, düzenini ilgilendiren bir kavramdır. İnsanlar, topluluklar halinde yaşayan varlıklardır. Bu toplulukların düzen içerisinde yaşayabilme ihtiyacı, toplumsal sözleşmeye olan gereği doğurmuştur.
İnsanların barış ve saygı içinde yaşamasını hedeflemektedir. Bu kavram, sosyal bir görüştür. İlk kez Spinoza ve Hobbes gibi düşünürler tarafından dile getirilmiştir. Bugünkü anlamını J.J. Rousseau sayesinde kazanmıştır.
İnsanların topluluk halinde yaşayabilmeleri için kendi doğal hallerinden feragat etmesi gerekir. Başka insanları rahatsız etmeden, toplumun kurallarına uygun biçimde yaşamak toplumsal sözleşmenin gereğidir.
Bunun amacı insanların eşitlik çerçevesinde medeni bir şekilde yaşamalarını sağlamaktır. Toplumsal sözleşme insanların can ve mal güvenliğini güvenceye alan bir unsurdur.
Belge Nasıl İncelenir?
Sözleşme incelemek, yalnızca yasal mercilerin değil, sözleşmenin taraflarının da uygulaması gereken bir prosedürdür. İncelenme yapılmadan hiçbir sözleşme imzalanmamalıdır.
Bu incelemede, söz konusu belgenin bazı unsurları dikkate alınır. Her sözleşmede muhakkak bulunması gereken unsurlar, gözden geçirilerek, inceleme yapılabilir.
Her sözleşmede başlık, taraflar, konu ve imzalar yer alır. Ayrıca tarafların bu belgeyle hangi yükümlülükleri sahiplendiği açıkça belirtilmiş olmalıdır. Bir ödeme söz konusu ise, bu ödemenin net miktarı ve ödemenin ne şekilde yapılacağı belirtilir.
Sözleşmede var olan ekler ve şartname bölümleri de gözden geçirilir. Ödemenin yapılmaması halinde uygulanacak ceza ve faiz miktarları bulunmalıdır. İnceleme yapılırken, tüm bunlar dikkate alınır.
Sözleşme Nasıl Bozulur?
Sözleşmeler belli süreleri içerirler. Bu süre dolmadan akdin feshedilmesi yine tarafların anlaşmasına bağlıdır. Her iki taraf da anlaşarak, söz konusu haklarından vazgeçebilir. Bu sayede sözleşme bozulmuş olacaktır. Ancak bunun dışında sözleşmenin tek taraflı bozulması, bazı özel koşullar dışında mümkün değildir.
Bir sözleşmeyi bozan özel durumlardan biri, ölümdür. Ancak bazı ölüm hallerinde sözleşmenin koşulları, ölen kişinin mirasçılarına devredilir. Bu durum iş sözleşmelerinde geçerli değildir. Bazı borçlarda, sözleşmede kullanılan maddelere göre borç, mirasçıya geçebilir.
Sözleşmenin bozulmasının başka bir yolu, belgenin düzenlenmesinin kanunlara aykırı şekillerde gerçekleşmesidir. Yasa dışı olarak hazırlanan koşullar, kanunlar nazarında geçersiz kılınır. Bu karar yetkili mahkemelere başvurulması halinde verilecektir.
Sözleşmelerde Bedel Nasıl Hesaplanır?
Sözleşme bedelleri genellikle alınan bazı hizmetler karşılığında doğan bir haktır. Bu durum elektrik, su, doğal gaz işletmeleri gibi kurumların sözleşmelerinde sıkça karşılaşılan bir konudur.
Bu bedel, kurumların bir güvencesi olarak görülmektedir. Hizmeti alan kişinin sözleşmenin koşullarını yerine getirmemesi halinde, bir güvence rolüne sahiptir. Sözleşme bitiminde şartlar yerine getirilmiş ise, geri alınabilir.
Sözleşme bedeli hesaplanırken, güncel ekonomik koşullar göz önüne alınır. Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum ve o ülkenin para biriminin değeri esas alınır. Enflasyon değerlerine göre bir hesaplama yapılır. Bu hesaplamada alınan hizmetin genel ücretlendirmesi de değerlendirilir. Sözleşme bedelleri, bu kriterler göz önüne alınarak, zaman zaman yenilenir.
Sözleşme Süresi Nasıl Belirlenir?
Her sözleşme belli bir süreyi kapsamaktadır. Bu süre, sözleşmenin konusuna göre belirlenmektedir. Eğer hazırlanan bu belge, bir işi kapsıyor ise, bu işin normal şartlardaki tamamlanma süresi hesaplanır. Bir ödeme için düzenleniyorsa, bu ödemenin taksitleri esas alınır. Belirlenen taksitler, yasaların ön gördüğü vade sürelerine göre ayarlanır.
İş sözleşmelerinin süresi, çalışan ve işveren arasındaki akde bağlanır. Bunların süresi en az 1 yıldır. Mevsimlik veya dönemlik işe alımlarda süre daha kısa olacaktır.
Veya bir projenin tamamlanması için sözleşme yapılıyorsa, o projenin uygulanma hızına göre süre belirlenir. Sözleşmelerin süreleri, yapılan işlerin, ödemelerin ve sözleşme konusu eylemlerin tamamlanış süresine göre hesaplanır.
Sözleşme Devri Nasıl Yapılır?
Yapılan bir sözleşme, kanunların ön gördüğü şartlara uygunluk halinde devredilebilir.
Bu şartlar,
– Bir sözleşmenin var olması
– Zorunluluk gerektiren bir durumun varlığı
– İhale yetkisine ilişkin izin
– Sözleşmeyi devralan kimsenin, ihale için aranan şartlara sahip olması
– Sözleşmeyi devreden kimsenin en yakın 3 yılda başka bir sözleşmeyi devretmemiş veya devralmamış olmasıdır.
Bu şartları karşılayan sözleşmeler, yasalar nazarında devredilebilir.
Devir işlemi, genellikle bir işin yapılması adına düzenlenen sözleşmelerde görülür. Devretme işlemi sonrasında iş bitirme belgesi, işin yüzde 80’lik bölümünü bitiren tarafa teslim edilir. Sözleşmenin devredilmesi, işi veren, sözleşmeyi devreden ve devralan kişiler arasında gerçekleşir. Devir belgelerinde her üç tarafın da imzası bulunur.